Genetik Şifre

Hücreler kendi özelliklerini yeni hücrelere genetik şifrelerle aktarırlar. (DNA diğer biyomoleküllerden farklı olarak kendini kopyalama yeteneğine sahiptir. Bu özelliği hücrelerin bölünmesine neden olur.)Yapılan özenli deneyler DNA'nın üzerinde kodlanmış (şifrelenmiş) bilgilerin varlığını kanıtlamıştır. DNA'daki nükleotitlerin dizilişi bu şifreleri oluşturur. Hücre yönetiminde DNA üzerindeki bu şifreleri kullanır.

DNA ve RNA alfabesi dört harften oluşur. Bu harflerin 3 tanesi (triplet) bir kodon oluşturur.DNA alfabesi : A–S–G–TRNA alfabesi : A–S–G–U 1 kod (kodon) 1 aminoasit için yapılır.4harfle 43 = 64 farklı şifre oluşturulabilir.DNA mesaj ve emirlerini bu 64 farklı şifreyle verir.

HÜCREDE PROTEİN SENTEZİ

1– Transkripsiyon, mRNA'nın sentezlenmesi, böylece proteni sentezi için gerekli şifre aktarılır. mRNA sentezlenir.Bunun için DNA'nın mesaj taşıyan bölümünün H bağları kopar, Anlamlı (şifre veren) DNA ipliği üzerinde mRNA sentezlenir.

2– Mesaj taşıyan mRNA çekirdek zarının porlarından sitoplazmaya geçer. Ribozomun küçük alt birimine yapışır.

3– Ribozomun küçük ve büyük alt birimleri birbirine bağlanır. Ribozom aktifleşir.

4– mRNA bir ucuyla ribozoma yerleşince tRNA ilgili amino asiti kendine bağlayıp aktifleşir.

5– Aktifleşen tRNA mRNA şifresine göre ribozoma girer.(Amino asitleri tRNA'ya bağlayan bağlar yüksek enerjilidir.)

6– Mesaj antikodon ucundan dış yüzeye geçerek giren mRNA kodonuyla zayıf H bağları oluşturur. (Önce başlangıç sonra diğerleri)

7– Şifrelerin bu şekilde (mRNA–H–tRNA bağlanmasıyla) okunması sağlanır.

Sırasıyla aminoasitler arasında enzimlerle peptit bağları oluşturulur. Görevi biten tRNA lar ribozomu terkeder. Yerine bir sonraki tRNA antikodonu kayar. Böylece tüm mRNA kodonları sırasıyla tRNA'larla eşleşerek kendilerini okutarak aminoasitlerin sırayla zincire eklenmesini sağlarlar. Bu olaya TRANSLASYON denir.

• Aminoasit eklemesi tamamlanınca DUR anlamına gelen mRNA kodonları girer. Bunlar UGA–UAA ve UAG dır.
• Protein sentezi gereksinim duyulan miktarda protein sentezleninceye kadar devam eder.
• Bütün proteni sentezleri (AUG) mRNA kodonuyla başlar. Bu metionin aminoasiti ekle anlamına gelir. Sentez tamamlanınca bu aminoasit koparılarak proteinden ayrılır. Her protein özgül konumunu kazanır.