Yusuf Atılgan

1921-1989

Yusuf Ziya Atılgan, 1921 doğumlu yazar. “Aylak Adam” romanıyla Türk Edebiyatı’nda yabancılaşma ve yalnızlığı en iyi işleyen yazarlardan birdir. “Anayurt Oteli” adlı romanı sinemaya uyarlanmıştır.

Yusuf Atılgan, 27 Haziran 1921’de Manisa’da doğdu. Annesi Avniye Hanım, babası ise bir tahsildar olan Hamdi Atılgan’dı. Ortaokulu Manisa Ortaokulu’nda okudu, 1936’da bu okulu bitirdikten sonra öğrenimine Balıkesir Lisesi’nde devam etti. 1939 yılında buradan mezun oldu ve İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü’ne girdi. İkinci sınıftan sonra askeri öğrenci olarak okuduğu bu okulu 1944’te bitirdi. Bitirme tezinin konusu “Tokatlı Kani, Sanat, Şahsiyet ve Psikoloji”ydi.

1945’te edebiyat öğretmeni olarak Maltepe Askeri Lisesi’ne girdi. Ancak üniversite yıllarında Komünist Parti’yle ilişkili olduğu gerekçesiyle on ay hapse mahkum edildi. 1946’da, cezası bittikten sonra Manisa’da bir köyde yaşamaya ve çiftçilikle uğraşmaya başladı. Yaşadığı Hacırahmanlı Köyü’nün spora kulübünün kurulmasında aktif rol aynadı. 1976 yılında İstanbul Kanatlarımın Altında’a döndü.

Atılgan, İstanbul’a yerleştikten sonra 1980’de Milliyet Yayınları’nda ve Can Yayınları’nda çalışmaya başladı. Danışmanlık ve redaktörlük yaptı.

Yazar, Türk Edebiyatı’na birçok önemli eser kazandırdı. Romanları “Aylak Adam” (1959), “Anayurt Oteli” (1973), “Canistan” (2000), öyküleri “Bodur Minareden Öte” (1960), “Eylemci” (1992), çocuk kitabı “Ekmek Elden Süt Memeden” (1981) ve K. Baynes’in kitabından çevirisi “Toplumda Sanat” (1980) idi.

Atılgan, Canistan adlı romanını yazarken 9 Ekim 1989’da Moda’daki evinde kalp krizi sonucu öldü. Ölümünün ardından yaşadığı Hacırahmanlı Köyü’nde 1990 yılında “Yusuf Atılgan Halk Kitaplığı” kuruldu. Ayrıca sevenleri tarafından yazılan yazılar ve roportajları “Yusuf Atılgan’a Armağan” (1992) adlı kitapta toplandı.

Atılgan, yazılarını bazen “Nevzat Çorum” ve “Ziya Atılgan” adlarını kullanarak yazardı. Tercüman Gazetesi’nin açtığı 1955 tarihli öykü yarışmasında Nevzat Çorum adıyla yazdığı “Evdeki” öyküsü birinciliği, Ziya Atılgan adıyla yazdığı “Kümesin Ötesi” öyküsü de dokuzunculuğu elde etti. “Aylak Adam”, 1957-1958 Yusuf Nadi Roman Armağanı’nda ikinciliği kazandı. Şiirleri ve öyküleri birçok dergide ve gazetede yayınlandı.

1946 yılında Manisa’da köy hayatı yaşamaya başlayan Atılgan burada ilk evliliğini gerçekleştirdi. Daha sonra ilk eşinden boşandı, İstanbul’a yerleştikten sonra 1976’da tiyatrocu Serpil Gence ile evlendi. Bu evlilikten bir çocuğu oldu.

Yusuf Atılgan’ın romanlarının Türk Edebiyatı’ndaki yeri çok önemlidir çünkü Atılgan, yalnızlık ve yabancılaşma konularını en cesur ve başarılı şekilde işleyen yazarlardan biridir. Modern akımın öncülerindendir. Özellikle “Aylak Adam” ve “Anayurt Oteli”nde mükemmel iç gözlem yeteneği sayesinde bireyin kopmuşluğunu ve iletişimsizliği çok iyi anlatır. “Anayurt Oteli”, 1987’de Ömer Kavur tarafından sinemaya aktarılmış ve çok başarılı olmuştur.