Göktürk (Orhun) Kitabeleri ve Özellikleri

Tonyukuk Anıtı

720 yılında Göktürk devleti veziri Tonyukuk adına dikilmiştir. Kitabede Tonyukuk, anılarını ve dönemin tarihini anlatmıştır. Anlatımda, atasözlerine bolca yer verilmiştir.

Kültigin Anıtı

732 yılında dikilen anıt Yolluğ Tigin tarafından yazılmıştır. Anıtta Kültigin’in ölümü ve yas töreni anlatılmıştır.

Bilge Kağan Anıtı

735 tarihini taşır. Bilge Kağan’ın yiğitlikleri ve Türk milletine iletmek istediği mesajlar anıtın içeriğini oluşturur. Bu anıt da Yolluğ Tigin tarafından yazılmıştır.

Özellikleri:

- Türklerin ilk yazılı eseridir.

- Doğu Göktürklerin tarihine ışık tutar.

- Söylev türünde yazılmıştır.

- Oldukça gelişmiş ve işlenmiş bir dil kullanılmıştır.

- Türk dilinin gelişmişlik düzeyine ilişkin etraflı bilgiler edinilebilir.

- Hem dinî hem de din dışı konular işlenmiştir.

- Tarih, coğrafya ve edebiyata kaynak olacak niteliktedir.

- Türk tarihini, toplumun yaşam biçimini, dünyaya bakış tarzını ortaya koyar.

- Kitabelerde idarecilerin ve sultanların halkı aydınlatması, yaptıklarının hesabını halka vermesi söz konusudur.

- Kitabeleri Strahlenberg bulmuş, 1893’te Wilhelm Thomsen okumuştur.

- Bir yüzleri Göktürk alfabesiyle, diğer yüzleri Çince yazılmıştır.