Yersinia Pestis

Yersinia pestis, Enterobacteriaceae ailesine mensup bir Gram-negatifbakteri türüdür. Aynı zamanda ''septisemik'' ve ''pnömonik'' veba türlerinin de etkenidir. Y. pestis tarih boyunca birçokpandemilere (1347-1353 arasındaki ''Kara Ölüm'' gibi) sebep olmuştur. Yersinia cinsine mensup bakteriler, Gram-negatif kokobasillerden oluşmuştur ve diğer Enterobacteriaceae cinslerinde olduğu gibi,Fermentasyon| fermentatif bir metabolizmaya sahiptir. Organizma izole halde hareketliyken (''motil''), memeli konağa geçtiğinde hareketsiz (''non-motil'') hale geçmektedir.

Tarihçe
''Y. pestis'',1894 yılında Pasteur Enstitüsü'nden bakteriyolog Alexandre Yersin tarafından, Hong Kong'daki bir veba epidemi|epidemisi sırasında keşfedilmiştir. Yersin, Pasteur düşünce okulunun bir üyesiydi. Aynı dönemlerde Koch metodolojisini kullanan Japon bakteriyolog Şibasaburo Kitasato da epidemiye neden olan ajanı aramaktaydı. Fakat veba ile ''Yersinia pestis'' arasındaki ilişkiyi kuran ve bulan Yersin'dir. Bakteri orijinal olarak ''Pasteurella pestis'' olarak adlandırılmış, ismi 1967'de ''Yersinia pestis'' olarak değiştirilmiştir.

Bulaşması
Y. pestis insanlara bit aracılığıyla bulaşır. Bit ısırığıyla, hastalık yapmaya yetecek miktarda bakteri geçişi olabilir. İnsanlarda ve özellikle fare ve sincap olmak üzere kemirgenlerde hastalık yapar. Fareden fareye ve fareden insana bit yoluyla, insandan insana ise pire| pirelerle geçer.

Patojenliği ve insanda bağışıklık
Y. pestis'in patojenliği fagositoz| fagosite edilmesini engelleyen ikiantijen sayesindedir: Hastalığın oluşması için mutlaka bulunması gereken faktörler olan F1 ve VW antijenleri bakteri tarafından 37°C sıcaklıkta üretilirler. Bu yüzden bakterinin yaşam çemberinde önemli yer tutan bitte üretilmezler. Y.pestis kan| kanda bulunan Monosit| monositlerin içinde yaşayabilir ve antijenlerini üretebilir. Ancak nötrofil| nötrofillerin içinde yaşayamaz. Doğal ya da edinilmiş bağışıklık antijenlerine karşı üretilen opsonizasyon| opsonize edici antikor| antikorlar yoluyladır.

Hastalık bulaşma riski yüksek yerlerdeki yetişkinler için formaldehit| formaldehitle öldürülmüş bakterileri içeren biraşı mevcuttur. Ancak sınırlı etkisi ve ileri derecedeki yangı|yangısal yanıtlar sebebiyle tercih edilmez. Antijenlere bağlı olarak genetik teknoloji yöntemleriyle üretilecek bir aşı için çalışmalar sürmekte ve umut vaad etmektedir.

Genomu
ABD| ABD'de bir klinikte elde edilmiş örnekte bulunan CO92 suş| '''suş'''unun genomu yakın zamanda çözülmüştür. Kromozom| Kromozomu 4.653.728 nükleik asit| baz çifti uzunluktadır. Kuzenleri '' Yersinia pseudotuberculosis|Y. pseudotuberculosis'' ve '' Yersinia enterocolitica|Y.enterocolitica'' gibi Y.pestis de pCD1plazmid| plazmidine sahiptir. Y. pestis'de buna ilave olarak pPCP1 ve pMT1 plazmidleri de vardır. Bu plazmidler bir araya geldiklerinde HPI denen birpatojenlik adası oluştururlar. Bu özel gen durumu Y. pestis'in meşhur bulaşıcılığını sağlayan proteinleri kodlamaktadır. Bu faktörler, pek çok fonksiyonun yanında bakterinin konağa bağlanmasını, içsel proteinlerini konağa aktarmasını, bakterinin konağı istila etmesini veeritrosit| eritrositlerden almasını sağlarlar. Y. pestis'in Y. pseudotuberculosis'den geliştiği düşünülmektedir. İki türün arasında sadece bazı plazmid farkları vardır.

Duyarlıkları
Y. pestis birkaç antibiyotik| antibiyotiğe, özellikle destreptomisin ve kloramfenikol'e ileri derecede duyarlıdır.Tetrasiklin| Tetrasiklinler de bazen sinerjistik çalıştıkları streptomisinle beraber verilebilir. Ancak bu antibiyotiklerden birine, hatta ikisine birden dirençli suşlar da izole edilmiştir.