Striknin

Organik hücreleri bozarak harâb eden zehirli bir alkoloid. Az miktarda kullanıldığında tıpta ilâç olarak istifâde edilir. Striknin Hindistan’da yetişen nux vomica ağacının tohumlarından, ignatius bergius tohumlarından ve striknos türü ağaçlar, çalılar ve sarmaşıklardan elde edilir. Striknin, teknik olarak gelişmemiş topluluklarda, okların ucuna sürülmek sûretiyle avlanma ve düşmana karşı müdâfaa maksadıyla kullanılır. Tıp ve veteriner hekimliğinde 1-2 mg dozlar hâlinde uyarıcı olarak kullanılmaktadır.

5-10 mg kadar kullanılması hâlinde omirilikte tahriş yapar. 30 mg doz kat’î ölüme yeter miktardır. Striknin ağızdan veya enfeksiyon yoluyla alınır alınmaz hemen kana geçer. Zehirlenme belirtileri, 20 dakika sonra merkezî sinir sisteminin striknin etkisi altında kalmasıyla başlar. Sırt sertleşir, kaslarda seğirme görülür ve kusma meydana gelir. Ölüm, çok kusma ve yorgun düşmek sebebiyle olur.

Striknin zehirlenmelerine karşı mîde yıkanması, oksijen teneffüsü iyidir. Strikninin formülü 1817 senesinde, Fransız kimyâgeri P. Pelletier veJ. Caventou tarafından bulunmuş ve kesin sonuca 1939 senesinde varılmıştır. Molekül formülü C21H22N2O2 olan striknin 290°C’de erir. Alkolde ve kloroformda kolayca, suda tedrici olarak çözülür. En çok bulunan tuzları nitrat, sülfat ve hidroklorittir.

Ağızdan striknin, zehirlenmelerinde: Mîde yıkama suyuna binde birle binde yarımlık KMN4 potasyum permanganat, karbon medisinal, H2O2 (hidrojen peroksit) gibi maddeler konularak mîde yıkanır. Ayrıca son yıkama suyuna bir de etkili müshil konulur. Enjeksiyon yoluyla meydana gelen zehirlenmelerde kısa tesirli barbituratlar verilir.

Yoksa lavmanla eterle birlikte chloralhydot, poraldhyde müsekkinler verilir. Mephenesine (Tolserol) strikninin omurilik soğanına etki etmesini engelleyerek antogonist tesir eder. Yâni bir nevi panzehirdir.